14°
Senim Tanay Karakuş / Milliyet.com.tr – Okul dönemi başladı, birbirinden renkli kırtasiye ürünleri çarşıdaki, pazardaki, dükkanlardaki yerini aldı. Ancak hemen hemen her çocuğun rüyalarını süsleyen, eğlenceli gelen bu ürünler göründüğü kadar masum olmayabilir. Özellikle azo boya, solvent, metal ürünlerin sertliğini artırmak için kullanılan nikel, hem kullanıldığı dönemde hem de sonrasında çocuklarımızı zehirleyerek pek çok sağlık sorununa yol açabiliyor.
Kırtasiye ürünlerindeki görünmez tehlikeye dikkat çeken Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Doç.Dr. Ufuk Erenberk ve Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzm. Dr. Akif Çelik, ailelere önemli uyarılarda bulundu.
‘TERLİ ELLE BİLE DOKUNSA VÜCUDA GEÇİYOR’
“Okul sevgisini artıran kokulu silgiler, birbirinden ilginç kalemler ve rengarenk kırtasiye malzemeleri aslında çocukların sağlığını bozabilen tehlikeler içeriyor” diyen Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Doç.Dr. Ufuk Erenberk şunları söyledi:
“Çanta kalemlik ve benzeri vinileks ya da kumaş kırtasiye malzemelerinin boyanmasında da azo boyaları kullanılabiliyor. Özellikle azo boya maddelerinin bu ürünlerde kullanılması sonucu kanserojen etkiler ortaya çıkabilir. Bu tür boyalar suda kolayca çözüldüğü için terlemiş bir elle bile tutulduğunda kolayca ele geçer. Bebek veya çocuk bu oyuncakları ağzına götürdüğünde boyalar da bir şekilde vücuduna geçmiş olur. Vücuda giren bu maddelerin zararlı etkilerinin ortadan kaldırılması karaciğerde olur ve ardından idrarla süzülerek atılır. Eğer vücuttan atılamazsa birikim olur. Bu nedenle veliler boya ve kalem alırken üzerinde ‘azo boyası’ içermediğine ilişkin bilgi ve not olup olmadığına dikkat etmeli.”
‘SU YA DA ALKOL BAZLI OLANLARI SATIN ALIN’
Kırtasiye ürünlerinde kullanılan solvent maddesi de çocuklar için büyük tehlike yaratıyor. Öyle ki belirli standart ve şartlara uymayan solvent içerikli ürünler solunum yolu rahatsızlıkları, zehirlenme ve alerjik reaksiyon gibi sıkıntılara yol açıyor.
Doç.Dr. Erenberk, “Solvent bazlı yapıştırıcılar madde bağımlılığı yapar. Çocuklara yapıştırıcı alırken suda çözünen maddelerden yapılmış ‘su bazlı’ yapıştırıcılar tercih edilmeli. Su bazlı yapıştırıcıların en önemli özelliği ellerdeki kalıntılarının suyla yıkayınca temizlenebilmesidir. Anne, babalar ve öğretmenler beyaz tahta kalemi ve benzeri keçe kalemleri alırken üzerinde suda çözülmüş (su bazlı) veya ‘alkolde çözülmüş (alkol bazlı) boyadan yapılmış ‘olduğuna ilişkin bilgi notu ya da ‘sağlığa zararlı madde içermediğine’ dair uyarı aramalı. Satın almada su bazlı, alkol bazlı kalemleri tercih ederek solvent bazlı kalemler kesinlikle satın alınmamalı” diye konuştu.
KALAY, BEYİN VE SİNİR SİSTEMİNİ ETKİLİYOR
“Metallerin sertliğini artırmak ve paslanmayı engellemek için kalem, kalemtıraş, pergel gibi ürünlerde kullanılan nikel, yüksek derecede alerjik bir madde” açıklamasında bulunan Doç.Dr. Erenberk, “Plastik matara, beslenme kabı, diğer plastik ürünler, ağaç kırtasiye ürünlerinde antibakteriyel özelliği sağlayan, mantar önleyici özelliği olan, spor giysilerde terleme önleme özelliği için kullanılan kalay, beyin ve sinir sistemini etkileyebilir” diyerek buradaki tehlikeye dikkat çekti.
En çok tercih edilen ürünlerin başında kokulu kalemler, silgiler geliyor. Ancak kokulu kalem, silgi ve defterdeki organik çözücüler de sağlığa zararlı hatta bu maddeler çocuklarda hem madde bağımlılığı yapıyor hem de kanserojen etkiye sahip. Doç.Dr. Erenberk, “Bu sebeple anne ve babalar çocuklarına kesinlikle kokulu kalem, silgi ve defter satın almamalı ve kullandırtmamalı. Aynı şekilde öğretmenlerde öğrencilerini bu konuda bilgilendirmeli ve bu tür malzeme kullanmasına müsaade etmemeli” dedi.
‘SOLVENT BİRÇOK MADDEDEN OLUŞUYOR’
Solvent tehlikesi hakkında bilgi veren Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzm.Dr. Akif Çelik de, “Özellikle rengarenk, çocukların ilgisini çekebilecek kırtasiye ürünlerinde solvent içerikli bazı boyalar olabiliyor. Solventler aslında birçok endüstri dalında kullanılıyor, bu nedenle hayatımızın oldukça içindeler. Solvent sadece bir madde grubu değil, aslında birçok maddeden oluşuyor” diyerek şunları söyledi:
“Aseton, toluen, siklohekzenon, metil etil keton gibi maddeler solvent grubunun içindedir Aseton, kozmetik ürünlerde çok sık kullanılırken tolüen ise kaplama işlemlerinde kullanılıyor. Siklohekzenon adlı madde ise plastik üretiminde çok sık uygulanıyor. Şöyle ki plastik üretiminin her aşamasında siklohekzenon kullanılıyor. Metil etil keton da basım işlemlerinde, mürekkeple ilgili endüstride çok sık kullanılıyor. Bunlar solvent ürünleridir. Bu kimyasallara fazla temas durumunda ise vücudumuzda istemediğimiz rahatsızlıklar meydana gelebiliyor.”
3 YOLLA VÜCUDA GİRİYORLAR
“Bu solvent maddeler 3 yolla vücudumuza giriyor. Bunlar solunum yolu, deri teması ve yutmayla vücudumuza girip kanımıza karışabiliyor” diyen Uzm. Dr. Akif Çelik, “Bu maddelerin yan etkileri ise bulaşma yöntemine göre oluyor. Mesela solunum yoluyla bulaşıyorsa solunumda karıncalanma ve zorluğa neden oluyor. Aslında bu maddeler tahriş edici özelliğinden ziyade akciğerlere nüfuz ederek solunumla ilgili sıkıntılar, uzun süreli kullanımda da baş ağrısı, baş dönmesi ve mide bulantısı gibi durumlara neden olabilir” açıklamasında bulundu.
ÇOCUĞUNUZA BUNU ÖĞÜTLEYİN
Okul öncesi ve ilkokul çağındaki çocuklar bu malzemeleri kontrolsüzce ağzına götürebiliyor, kullandıktan sonra ellerini ağızlarına ve gözlerine sürebiliyor. Bu konuda da uyarıda bulunan Çelik, “Çocuklar özellikle bu rengarenk ürünleri ağız yoluyla ısırarak, çiğneyerek, yutarak daha çok maruz kalıyor. Hem inhalasyon (soluma) yoluyla hem de çiğneme, yutma gibi temas yoluyla çocuklara yan etkileri daha fazla olabiliyor. Bu nedenle çocuklara özellikle şunu öğütlememiz gerekiyor; sağlığı için dikkat çekici, rengarenk ürünlerden ziyade daha çok renksiz, doğal, kokusuz ürünler tercih edilmeli” dedi.
